اهل سنت در حوزه شخصیت شناسی به طور مکرر فضایل اهل بیت ((ع)) را بیان کرده و کتاب های مت(ع)ددی را در این زمینه سامان داده اند؛ به گونه ای که به جرات می توان گفت که در فضایل هیچ گروهی، حتی خلفای سه گانه و ائمه چهارگانه اهل سنت نیز، این میزان کتاب به سامان نرسیده است. بی شک، این نگاه اهل سنت به اهل بیت ((ع)) مستلزم این است که ایشان در حوزه نقل روایات نیز توجه شایانی به روایات اهل بیت ((ع)) داشته و هماره در نقل و نقد روایات ایشان اهتمام ویژه ای داشته باشند. در این پژوهش، مهم ترین کتاب های روایی اهل سنت جستجو شده و آمار مربوط به روایت های هر یک از ائمه اهل بیت ((ع)) در این مناب(ع)، به تفکیک، استخراج گردیده و با استناد به این آمار، ثابت شده است که اهل سنت در مقام نقل روایات، آن گونه که باید، به روایات اهل بیت ((ع)) توجه نکرده اند.

هدف از این تحقیق بررسی سطوح مرج(ع)یت م(ع)رفتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله (ع)لیهاست. حضرت زهرا (س) به دلیل برخورداری از شان ولایت و (ع)صمت، بسان نردبان ذو مدارجی که به (ع)رش الهی متصل است، مقیمان درجات مختلف وجودی را از زلال (ع)لمی خویش به حسب درجه و رتبه ای که دارند، بهره مند می نماید. این بهره مندی از ادنی مرتبه م(ع)رفتی آغاز گردیده و تا ا(ع)لی مراتب ادامه می یابد، به نحوی که اولیای خاص الهی و ایمه م(ع)صومین ((ع)) را نیز، از خوان م(ع)رفت خود بهره مند می سازد. پژوهش حاضر، با این فرضیه، به کشف و تحلیل سطوح مختلف مرج(ع)یت م(ع)رفتی حضرت صدیقه طاهره پرداخته و با تمسک به آیات و روایات و استناد به سیره و منقولات تاریخی و هم چنین تفاسیر اهل سنت و شی(ع)ه و تحلیل های اسلام شناسان ا(ع)م از شی(ع)ه و سنی، درصدد پاسخ گویی به این سوال است که: مرج(ع)یت م(ع)رفتی حضرت فاطمه زهرا (س) در جهان اسلام دارای چه سطوح و مراتبی بوده و این مرج(ع)یت م(ع)رفتی در سطوح مختلف چگونه تحلیل می شود؟ بر این اساس این مرج(ع)یت در سه سطح 1. جام(ع)ه مسلمین 2. شی(ع)ه 3. اهل بیت (ع)لیهم السلام، با روش تحقیق کیفی طبقه بندی و مورد تحلیل قرار گرفته است.

در این مقاله با روش تحلیلی به منشا رفتار مفسران اهل سنت در مواجه با آیات فضایل اهل بیت ((ع)) پرداخته شد؛ مفسران بزرگ اهل سنت مانند فخر رازی و طبری و زمخشری که تقریبا موض(ع) منصفانه تری نسبت به آیات فضایل اهل بیت ((ع)) در پیش گرفته و به مستندات تاریخی اکتفا کرده اند، گرچه م(ع)رفت شناسی اصیل آیات فضایل به دست نمی دهند و در بین برخی مفسران همچون قرمطی برخوردهای متفاوتی هم در تفسیر آیات فضایل اهل بیت ((ع)) به چشم می خورد که همگی ناشی از باورهای مذهبی و شرایط اجتما(ع)ی و اختلاف نسبت به تشی(ع) است. البته شرایط اجتما(ع)ی و حاکمیت سیاسی یک فرقه نیز به این مسیله دامن زده است؛ سکوت در برابر برخی آیات مورد اجما(ع) صحابه، تفسیر خلاف دیدگاه مشهور, غفلت از مناب(ع) و یا تحریف مناب(ع)، (ع)وامل (ع)قیدتی و توجیه تکلف آمیز آیات فضایل، مهم ترین شیوه های این مفسران برای گذر از تفسیر این آیات است.

در قرآن کریم در آیات بسیاری سخن از تاویل رفته و در یکی از آیات دانستن تاویل محصور به (ع)لم الهی شده است. از سویی در روایات رسیده از اهل بیت نسبتی میان اهل بیت و تاویل برقرار شده است. این مقاله در مقام بیان م(ع)نای تاویل در نظر اهل بیت و تفاوت آن با تفسیر و نسبت میان ظاهر و باطن با تفسیر و تاویل است. همچنین تبیین دیدگاه اهل بیت درباره قابل دسترسی بودن تاویل برای دیگران با توجه به ظرفیت پذیری تاویل قرآن است. تصدیق این نظریه نیز منوط به پاسخ شباهت از آن جمله مذمت هایی است که در لسان اهل بیت ((ع)) نسبت به تاویل گران شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراج(ع)ه فرمایید.

فضایل اهل بیت (ع)صمت ((ع)) با وجود (ع)ناد دشمنان و کتمان بسیاری از دوستان، هستی را فراگرفته است. هیچ انسان واق(ع) بین و خواستار حقیقتی نیست که آن شخصیت را بشناسد و دلش از مهرشان سرشار نباشد؛ هر چند ابراز نکند. بزرگان دین از هر فرقه و گرایش، به آن فضایل اشاره کرده و محبت خویش را نسبت به خاندان نبی اکرم (ص) بیان داشته اند. امام شاف(ع)ی پیشوای فرقه شاف(ع)ی به مناسبت های مختلف نسبت به اهل بیت: اظهار ارادت کرده و موض(ع) خویش را در قبال ایشان با صراحت و تاکید ا(ع)لام کرده است.به نظر رسید، سخن گفتن از ش(ع)ر شاف(ع)ی درباره اهل بیت ((ع)) بدون م(ع)رفی دیوان او و چگونگی اش(ع)ار و موضو(ع)ات آن، کاری غیر مستند و سطحی است، بنابراین، ما در این مقاله، با نگاهی به زندگی و جایگاه او در ش(ع)ر (ع)ربی و مصادر دیوان و موضو(ع)ات ش(ع)ری اش، اش(ع)اری را که درباره اهل بیت ((ع)) سروده است، همراه با مصادر اصلی و ترجمه فارسی و گاهی توضیح و نقد و نظر تحلیل نموده و نتیجه گیری کرده ایم. 

ت(ع)الیم اهل بیت (ع)لیهم السّلام در بحث توحید، مجمو(ع)ه ای منسجم، با اوصافی خاصّ است. در این نظام، هر یک از اجزاء، ارتباط وثیقی با یکدیگر دارند و ویژگی هایی مانند هماهنگی م(ع)نایی و (ع)دم ت(ع)ارض، وحدت موضو(ع)ی، تشابه ساختار بیانی، تکرار مفاهیم هم مضمون و تلازم موضو(ع)ات مطروحه، به مثابه ارکان تشکیل دهنده ی نظام ت(ع)الیم اهل بیت (ع)لیهم السلام در مبحث توحید به شمار می روند. همچنین در بحث تلازم موضو(ع)ات مطروحه، میان موضو(ع)اتی مانند قابل توهّم نبودن خداوند، نفی مشابهت خداوند با مخلوقات، نفی جسم انگاری خداوند، تباین ذاتی خداوند و مخلوقات، ازلی بودن خداوند، مرکّب نبودن ذات باری ت(ع)الی و محدود نبودن خداوند، تلازم و ارتباط تامّ وجود دارد. در پرتو این طرز تلقّی از ارکان تشکیل دهنده ی نظام ت(ع)الیم اهل بیت((ع))در مبحث توحید و ارتباطات شبکه ای موجود میان موضو(ع)ات طرح شده در حوزه ی مباحث توحیدی، می توان به انسجام و هماهنگی کامل (ع)ناصر نظام ت(ع)الیم اهل بیت (ع)لیهم السلام در بحث توحید و فهم دسته ای از متشابهات ا(ع)تقادی وقوف یافت؛ ضمن آنکه آگاهی از اصل وجود چنین نظام یکپارچه ای در روایات پرشمار اهل بیت ((ع)) و ا(ع)تقاد به همبستگی درون شبکه ای آنها با یکدیگر، خود م(ع)یار و ملاکی روشنگر برای ارزیابی آراء و نظرات گوناگون در این زمینه به شمار می رود.